Adi Yazılı Senet: Geçerlilik Şartları ve Boş Senedin Doldurulması

Hukuki işlemlerde, özellikle borç ilişkilerinde sıkça kullanılan adi yazılı senet, taraflar arasında borcun veya taahhüdün varlığını yazılı olarak ispatlamak için düzenlenen belgedir. Kambiyo senetleri (çek, bono) gibi özel şekil şartlarına tabi olmayan adi yazılı senetlerin hukuki geçerliliği ve ispat gücü için bazı şartların eksiksiz yerine getirilmesi gerekir. Ayrıca, uygulamada sıkça karşılaşılan “boş senet” (beyaza imza) bırakmanın hukuki sonuçları da önemlidir.

Adi Yazılı Senet Nedir?

Türk Borçlar Kanunu (TBK) 12. maddesine göre, adi yazılı senet; kanunda özel şekil şartı öngörülmeyen, tarafların iradesiyle yazılı olarak düzenlenen ve borçlunun imzasını taşıyan belgedir. Temel amacı, bir borç veya taahhüdün yazılı olarak kayda alınması ve ispat kolaylığı sağlamaktır.

Örnekler: Borç ikrarı (borcu kabul belgesi), alacak makbuzu, taraflar arasında yazılı sözleşmeler, tahliye taahhütnamesi vb.

Adi Yazılı Senedin Geçerlilik Şartları

1. Yazılı Şekil: Senedin yazılı olması gerekir. El yazısı, daktilo veya bilgisayar çıktısı olabilir. Metnin tamamının elle yazılması zorunlu değildir; yazılı olması yeterlidir.

2. İmza: Senet, borçlu tarafından imzalanmalıdır. İmzanın borçluya ait olması gerekir. Parmak izi veya mühür, sadece usulüne uygun (örneğin noterde ya da iki tanık huzurunda) tasdik edilirse geçerlidir. İmza inkarı halinde grafik incelemesi gibi adli yöntemlere başvurulabilir.

3. Borç İkrarı veya Taahhüt: Senette, borcun veya taahhüdün açıkça belirtilmesi zorunludur. Borçlu, belirli bir tutar veya belirli bir yükümlülüğü kabul ettiğini beyan etmelidir.

4. Hukuka Uygunluk: Senedin konusu kanuna, kamu düzenine ve ahlaka aykırı olmamalıdır. Aksi halde geçersizdir.

Boş Senedin Doldurulması (Beyaza İmza) ve Hukuki Sonuçları

Beyaza İmza Nedir? Borçlunun, içeriği henüz yazılmamış veya eksik bırakılmış bir kağıda, ileride doldurulmak üzere imza atmasıdır.

Boş Senedin Geçerliliği: Genel kural, borçlu imza attıktan sonra senedin, doldurma yetkisi verilen tarafça anlaşmaya uygun şekilde doldurulması halinde geçerli sayılmasıdır. Borçlu, bu imza ile senedin doldurulmasına izin vermiş olur.

Yetkisiz Doldurma (Kötüye Kullanma): Senet anlaşmaya aykırı doldurulursa (örneğin borç miktarı yükseltilirse), yetkisiz doldurma gerçekleşir. Borçlu, böyle bir durumu ispat etmekle yükümlüdür. Bu ispat çoğu zaman zordur.

Hukuki Sonuç: Borçlu ispat yapamazsa, senet üzerindeki miktar borç olarak kabul edilir. İspat ederse senedin geçersizliği veya uygun şekilde düzeltilmesi gündeme gelir.

Ceza Hukuku Boyutu: Boş senedin yetkisiz doldurulması, “resmi belgede sahtecilik” suçunu oluşturabilir.

Adi Yazılı Senedin İspat Gücü

Adi yazılı senet, borç veya taahhüt varlığının kesin delili sayılır. Ancak senedin içeriği veya imza inkar edilirse, ispat yükü ve süreç karmaşıklaşabilir.

Sonuç

Adi yazılı senetler, basit yapıları nedeniyle yaygın kullanılır. Ancak yazılılık ve imza şartlarına dikkat edilmediğinde hukuki geçerliliği zayıflar. Özellikle “boş senet” verme uygulaması ciddi riskler taşır ve sonradan büyük uyuşmazlıklara yol açabilir. Bu nedenle, adi yazılı senet düzenlerken ya da boş senede imza atmadan önce, olası sonuçları tam anlamak ve hak kaybını önlemek için uzman bir avukattan hukuki destek almak önemlidir.